تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
چنين حضرت امام صادق(ع) مي فرمايند: دوست ندارم جوان شما را جز در دو حال ببينم: دانشمند يا دانش آموز؛ زيرا اگر چنين نباشد، كوتاهي كرده است و چون كوتاهي كند، ضايع گشته و چون ضايع گردد، گنهكار باشد و چون گنهكار باشد، سوگند به آن كه محمد را به حق برانگيخت در آتش جاي گيرد. در زمان ظهور امام زمان(عج) و حكومت آن حضرت، جوانان نقش مؤثري دارند و از جايگاه ويژه اي برخوردار خواهند بود؛ چنان كه حضرت علي(ع) مي فرمايد: اكثر ياران امام مهدي(عج) جوانان هستند. مهم ترين وظيفه ي جوانان و نوجوانان در عصر حاضر از ديدگاه قرآن و روايات چيست؟ دوران جواني و نوجواني، حساس و سرنوشت ساز و تعيين كننده ي شخصيت انسان است. براي استفاده ي صحيح از جواني، بايد به يك راه نماي آگاه و آشنا به مسير و دور از خطا و اشتباه رو آورد و بهترين راه نما قرآن و احاديث صحيح معصومين(ع) است. قرآن دوران جواني را دوران قوت و قدرت مي نامد: اللّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْف ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْف قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّة ضَعْفاً وَ شَيْبَةً؛ خدا همان كسي است كه شما را آفريده در حالي كه ضعيف بوديد؛ سپس بعد از اين ضعف و ناتواني قوت بخشيد، و باز بعد از قوت، ضعف و پيري قرار داد ... جوانان فطرتي پاك دارند و پاكي ها را مي پذيرند و به آن جامه ي عمل مي پوشانند. پيامبر اسلام(ص) در اوايل دعوت خود، با جواناني روبه رو شد كه سخنان پاك او را بر فطرت پاك خود نوشتند. ايشان مي فرمايد: (اوصيكم بالشباب خيراً فانهم ارقّ افئده ...)؛ من شما را به نيكي با جوانان توصيه مي كنم، به سبب اين كه آن ها دلي رقيق و قلبي فضيلت پذيرتر دارند ... جوانان سخنانم را پذيرفتند و با من پيمان محبّت بستند. دوران جواني و نوجواني فرصتي بسيار ارزشمند و بي بديل است. حضرت علي(ع) مي فرمايند: بادر شبابك قبل هرمك و صحتك قبل سقمك؛ جواني را قبل از پيري، و سلامتي را قبل از مريضي درياب. برخي از فرصت طلبان از استعداد بكر و تازه ي جوانان سوء استفاده مي كنند و آنان را به سوي قدرت، ثروت و شهوت سوق مي دهند؛ اما اسلام با سه مقوله ي اخلاق، عقايد و احكام، دنيا و آخرت يك جوان را ترسيم نموده و وظايفي را اعم از دنيوي و اخروي براي جوانان و نوجوانان برشمرده است كه در اين جا به مهم ترين آن ها اشاره مي كنيم.
1. تحصيل علم و دانش: اسلام به فراگيري علم و دانش تأكيد بسيار دارد و اولين آيه اي كه نازل شده به خواندن و نوشتن امر كرده است: (اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَق اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ يَعْلَمْ)؛ بخوان به نام پروردگارت كه جهان را آفريد، همان كسي كه انسان را از خون بسته اي خلق كرد... همان كسي كه به وسيله ي قلم تعليم نمود و به انسان آن چه را نمي دانست ياد داد. اصلاحات جوامع انساني از قلم هاي مؤمن شروع مي شود و فساد و تباهي اجتماعات نيز از قلم هاي مسموم و فاسد مايه مي گيرد. بي جهت نيست كه قرآن به قلم و آن چه با قلم مي نويسند، سوگند ياد مي كند(ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ) قلمي كه مي توان به واسطه ي آن علم را منتشر و در سينه ي تاريخ ماندگار كرد. البيان بيانان، بيان اللسان و بيان البنان و بيان اللسان تدرسه الأعوام و بيان الأقلام باق علي مر الأيام؛ بيان دو گونه است، بيان زبان و بيان قلم. بيان زبان با گذشت زمان كهنه مي شود و از بين مي رود، ولي بيان قلم تا ابد باقي است. قرآن تحصيل علم و دانش را پايه و مقدمه ي تربيت و تزكيه، و تعليم را يكي از اهداف پيامبران بر مي شمارد و هيچ وقت عالمان و دانشمندان را با جاهلان مساوي نمي داند. هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ؛ آيا كساني كه مي دانند با كساني كه نمي دانند برابرند؟ معصومين(ع) اهميت خاصي براي تحصيل علم قايل بوده اند تا جايي كه پيامبر اسلام(ص) تحصيل دانش را بر هر مسلماني واجب دانسته و دانشجويان را مجاهد في سبيل الله خطاب مي كنند و مي فرمايند: هر كس در طريق تحصيل علم از دنيا برود، شهيد مرده است. در جاي ديگر مي فرمايند: زندگي جز براي دو كس فايده ندارد: يكي دانشمندي كه نظرهاي او اجرا گردد و ديگري دانش طلباني كه گوش به سخن دانشمندي دهند. علم به دانشي گفته مي شود كه در طريق خدمت و صلاح مردم و شناخت معبود باشد و اگر مايه ي غرور و غفلت و ظلم و فساد باشد؛ قيل و قالي بيش نيست. دوران فراگيري دانش، نوجواني و جواني است و بيشتر توجه و خطاب قرآن كريم و معصومين(ع) به جوانان است. پيامبر اسلام(ص) مي فرمايند: فراگيري علم در دوران جواني، همانند نقش بر سنگ است و در دوران پيري همانند نقش بر خاك است كه سريع زايل مي گردد. لذا جوانان بايد با توجه به مباني ديني، به تحصيل علم بپردازند و عقب ماندگي و رشد نيافتگي مسلمانان را كه ريشه در ظلم حاكمان ظالم و فاسد و توطئه ي دشمنان اسلام دارد، جبران نمايند.
2. كار و كوشش: جوان بايد با نيرو و قدرت خود براي رسيدن به مقصود كه تحصيل علم و هنر و يا آموختن صنعت و... است بكوشد. قرآن با برشمردن زمينه هاي تلاش و كوشش در همين كره ي خاكي ، به استفاده ي صحيح از آن توصيه مي كند: (و رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ)؛ خداوند شما را از نعمت هاي پاكيزه بهره مند ساخت؛ شايد شكرگزار باشيد. در آيه اي ديگر كار و تلاش براي كسب روزي هم رديف جهاد في سبيل الله معرفي شده است: (وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللّهِ وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ)؛ گروهي ديگر براي به دست آوردن روزي الهي به سفر مي روند و گروهي ديگر در راه خدا جهاد مي كنند. علي(ع) در تفسير آيه ي(وَ لا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيا) مي فرمايند: سلامت، نيرومندي، فراغت، جواني و نشاط و بي نيازي خود را فراموش منما و در دنيا از آن بهره ببر و متوجه باش كه از آن سرمايه هاي عظيم، به نفع آخرتت استفاده كني. خداوند در قرآن صريحاً مي فرمايد: (وَ لَقَدْ مَكَّنّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ قَلِيلاً ما تَشْكُرُونَ)؛ ما تسلط و مالكيت و حكومت زمين را براي شما قرار داديم و وسايل زندگي را براي شما فراهم ساختيم. به اين معنا كه خداوند وسايل تلاش را فراهم نموده است و دسترسي نداشتن به آن ها نشان كوتاهي و سستي خود ماست؛ لذا پيامبر اسلام(ص) مي فرمايند: هر شب ملائكه به زمين مي آيند و ندا سر مي دهند كه اي فرزندان آدم! تلاش و كوشش نماييد. پيامبر(ص) با هر كسي روبه رو مي شدند مي پرسيدند: آيا شغلي داري؟ و اگر جواب منفي مي داد، مي فرمودند: سقط من عيني؛ از چشمم افتاد. هم چنين امام كاظم(ع) مي فرمايند: خداوند از انسان بي كار و پرخواب متنفر است. جوانان مي توانند با استفاده از نيروي جواني تلاش خود را در هر رشته اي مضاعف نمايند، تا به رفاه زندگي دنيا و آرامش ابدي آخرت دست يابند. امام باقر(ع) در دعاهايش مي فرمايد: اسئلك اللهم الرّفاهية في معيشتي ما ابقيتني معيشة اقوي بها علي طاعتك...؛ پروردگارا، در زندگي ام آن چنان رفاهي قرار بده كه با آن به اطاعت و بندگي تو توانا شوم. البته تلاش و كوشش براي كسب روزي بايد از طريق صحيح و مشروع باشد. طلب الحلال فريضة علي كلّ مسلم و مسلمة؛ به دنبال رزق و روزي حلال رفتن بر هر زن و مرد مسلمان واجب است.
3. اهتمام به ازدواج: ازدواج يكي از محبوب ترين كانون نزد خداوند و از سنت هاي پيامبر اسلام(ص) است كه با آن مي توان نصف دين خود را تضمين كرد. قرآن كريم امر به ازدواج مي كند و مي فرمايد: (وَ أَنْكِحُوا الْأَيامي مِنْكُمْ وَ الصّالِحِينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ)؛ مردان و زنان بي همسر را همسر دهيد و هم چنين غلامان و كنيزان صالح و درستكارتان را؛ اگر فقير و تنگدست باشند خداوند آنان را از فضل خود بي نياز مي سازد؛ خداوند واسع و آگاه است. پيامبر اسلام(ص) جوانان مجرد را مذمت مي كنند و مي فرمايند: شراركم عزائبكم؛ بدترين شما مجردان اند. خداوند صريحاً مسئله ي مالي خانواده ها را تضمين نموده است و جوانان نبايد به خاطر فقر از ازدواج سر باز زنند. امام صادق(ع) مي فرمايند: الرزق مع النساء و العيال؛ روزي همراه همسر و فرزند است. و در زمان پيامبر(ص)، هر كسي از تنگدستي شكايت مي كرد، پيامبر امر به ازدواج مي نمودند و مي فرمودند: هر كس به خاطر فقر از ازدواج شانه خالي كند، به خدا گمان بد برده است. جوان براي رشد خود نيازمند به آرامش روحي و فكري است و اين آرامش مي تواند در سايه ي ازدواج مهيا شود. علاوه بر آن، ازدواج اولين مرحله ي خروج از خودِ طبيعي و توسعه پيدا كردن شخصيت انسان است و انسان را پخته و شخصيت او اجتماعي مي سازد و ثمراتي چون حفظ و تقويت ايمان و معنويت، بهره مندي از نشاط جواني، پاك ماندن از فساد و انحرافات جنسي، محفوظ ماندن از بيماري هاي عصبي و رواني و... را به ارمغان مي آورد.
4. دوري از هواي نفس و شهوت: بالاترين غريزه ي انسان، غريزه ي شهوت است كه اوج آن در دوران جواني است و بزرگ ترين مانع رشد يك جوان، شهوت پرستي و هواي نفس اوست. شهوت طلبي، وسوسه ي شيطاني است: كه انسان را اسير خود مي كند: عبد الشهوة اسير لاينفك أَسْرُهُ. و چه بسا لحظه اي شهوت طلبي، ناراحتي دراز مدت به همراه دارد. علي(ع) مي فرمايند: رب الشهوة الساعة تورث حزناً طويلا. نفس اماره ي انسان همان تمايلات غريزي است كه بر اثر شدت يافتن، بر عقل غلبه مي يابد.حضرت علي(ع) مي فرمايند: هر كس از شهواتش پيروي بنمايد، به تحقيق در هلاكت به نفسش كمك كرده است. قرآن نيز منشأ انحرافات را پيروي از نفس و كليد سعادت و خوش بختي را مخالفت با خواهش هاي نفساني مي داند. يوسف كنعان نيز از نفس اماره به خدا پناه مي برد. حضرت علي(ع) در دعاي صباح به خدا پناه مي برد و مي فرمايد: الهي قلبي محجوب... و هوائي غالب؛ خدايا قلبم با حجابي از گناه پوشيده شده... و هواي نفس بر من چيره گشته است. براي فرار از خواهش هاي نفساني و شهوت، لازم است ايمان و بندگي خدا را تقويت و معاشرت با دوستان منحرف را ترك كنيم و در پرورش عقل كوشا باشيم؛ زيرا هواي نفس دشمن عقل است؛ و علت انحرافات، اسير بون عقل به دست اميال و هواهاي نفساني است.
5. عبادت و بندگي: جوانان به سبب فطرت پاك و استعداد براي پذيرش حقايق به ملكوت اعلي نزديك ترند و مي توانند سريع تر از ديگران به خدا برسند. پيامبر اسلام (ص) فرمودند: ان الله يحب الشاب الذي شبابه في طاعة الله؛ خداوند جواني را دوست مي دارد كه جواني اش را در اطاعت خدا مصرف نمايد. و خداوند نيز يكي از اهداف خلقت بشر را عبوديت و بندگي معرفي كرده است: (وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاّ لِيَعْبُدُونِ)؛ من جن و انس را خلق نكردم، مگر براي عبادت. خداوند عبادت جوان را بالاترين عبادت ها مي داند. پيامبر اسلام(ص) در همين زمينه مي فرمايند: خداوند هفت گروه را در سايه ي رحمت خود جاي مي دهد در روزي كه سايه اي جز سايه اش نيست: اول، زمامدار عادل و دادگر؛ دوم، جواني كه در عبادت خدا پرورش يابد...
6. خودسازي و تهذيب نفس: حضرت علي(ع) مي فرمايند: قلب جوان مانند زمين خالي و مستعد است كه هر چيزي را كه در آن قرار مي گيرد مي پذيرد. قرآن نيز به تزكيه و تهذيب نفس تأكيد فراوان دارد: (قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكّاها)؛ كسي كه تزكيه كند رستگار است. جوان مي تواند با عهد و پيمان بستن با خود و مراقبت از اعمال روزانه، و محاسبه ي اعمال و رفتار، خود را در مسير رهروان حق قرار دهد. امام خميني(ره) در نامه اي به فرزند خود مي نويسد: تا عمر و جواني و قوت و اختيار باقي است اصلاح نفس كن و در عمل كوشش كن. اگر قيد و بندهاي شيطاني در جواني از آن ها غفلت شود، هر روز از عمر تو بگذرد ريشه دارتر و قوي تر مي شود.
7. توبه و بازگشت: جوان به اقتضاي سن خود بيشتر در لغزش هاي گناه قرار مي گيرد، اما با توبه و برگشت به سوي خدا مي تواند آن را جبران و خود را مشمول عفو خداوند بخشنده و مهربان نمايد. (إِلاَّ الَّذِينَ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ أَصْلَحُوا فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ)؛ مگر كساني كه بعد از آن توبه كنند و جبران نمايند، خداوند غفور و رحيم است. و پيامبر اسلام(ص) درباره توبه ي جوان مي فرمايند: ما من شيء احب الي الله تعالي من شاب تائب؛ هيچ چيز نزد خداوند دوست داشتني تر از جوان توبه كار نيست. حاصل سخن اين كه، دوره ي نوجواني و جواني، دوره اي حساس و سرنوشت ساز است و نياز به يك راهنماي آگاه و عالم دارد و بهترين راه نما كه بتواند ما را به سرمنزل مقصود برساند، قرآن كريم و روايات معصومين(ع) است.
نظرات شما عزیزان:
