روانشناسی اسلامی چیست؟

روانشناسی اسلامی یک شاخه از روانشناسی است که با توجه به مبانی و مفاهیم دین اسلام به مطالعه و درمان روان انسان می‌پردازد. روانشناسی اسلامی سعی دارد با استفاده از منابع قرآنی، حدیثی، فلسفی و عرفانی، نظریه‌ها و روش‌هایی را برای شناخت، توسعه و بهبود روح، خرد و اخلاق انسان ارائه دهد. روانشناسی اسلامی همچنین به بررسی تأثیرات دین و معنویت بر سلامت روان و جسم انسان می‌پردازد.

روانشناسی اسلامی گرایش‌های مختلفی دارد که بسته به منظر و رویکرد محققان، ممکن است تفاوت‌های نظری و کاربردی داشته باشند. برخی از گرایش‌های روانشناسی اسلامی عبارتند از:

آیاتی از قرآن که به سلامت روان مربوط می شوند

 در قرآن کریم به مسائل روانشناسی و روحی اشاره‌های فراوانی شده است. در ادامه به برخی از این آیات اشاره می‌کنم:

۱. “الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ” (سوره الرعد، آیه ۲۸)

“همان کسانی که ایمان آورده‌اند و دلهایشان با یاد خدا آرام و اطمینان دارد؛ بدانید که فقط با یاد خدا دلها آرام می‌گیرند.”

۲. “الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ” (سوره الملک، آیه ۲)

آشنایی با روانشناسی اسلامی

روانشناسی اسلامی به عنوان علمی که به بررسی رفتار و فعالیت‌های ذهنی انسان می‌پردازد، مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. اسلام به‌طور کلی به ارزش و اهمیت روانشناسی، به‌عنوان یکی از رشته‌های علوم روز، توجه دارد و برای داشتن یک زندگی موفق و سالم، به توجه به وضعیت روانی انسان تأکید می‌کند.

در قرآن کریم و سنت پیامبر اسلام (ص)، به موضوعاتی مانند مهارت‌های ارتباطی، ارزش‌های انسانی، توانایی‌های شناختی، مشکلات روانی و روش‌های مقابله با آن‌ها، اشاره شده است. همچنین، اسلام به دنبال تربیت و توسعه شخصیت انسان است و به‌عنوان یک دین جامع، توجه به جنبه‌های روانی و روحی انسان دارد.

11 نكته روانشناسی در قرآن

1- از دیدگاه قرآن، سه نوع شخصیت اساسی وجود دارد؛ مؤمن، كافر و منافق؛( آیات 2 تا 20 سوره بقره )

2- شخصیت‏های مؤمن، خود دارای سه درجه شخصیتی می‏باشند؛ آنان كه به خود ظلم می‏كنند، آنان كه میانه رو هستند و آنان كه پیشتازانند؛ ( فاطر/ 32 )

3- مشخصه بارز شخصیت كافر آن است كه دل و اندیشه‏اش را قفل كرده است و راهی برای نفوذ هیچ حرف تازه و اندیشه متفاوتی نگذاشته است و به همین دلیل، از درك حقایق عاجز است.

روانشناسی شخصیت در قرآن

قرآن کریم افراد را بر اساس شخصیتشان، به گروه های مختلفی تقسیم می کند و برای هر کدام ویژگی های روانی و صفات خاصی برمی شمارد. تقسیم بندی هایی که هر چند، ظاهراً مبتنی بر وضعیت اعتقادی افراد نام گذاری می شوند، ولی به جنبه های روانی، عاطفی، تربیتی، اخلاقی، اجتماعی، شناختی و سایر جنبه های شخصیت انسان ها نیز اشاره دارند.

روانشناسی شخصیت از دیدگاه قرآن کریم انسان ها را در سه دسته مؤمن، منافق و کافر (سوره بقره، آیات ۶-۲۰) جای می دهد و تحلیل سربسته ای از روحیات آنان ارائه می کند. قرآن کریم ویژگی های روانی شخصیت را در سه بخش شناختی، عاطفی و رفتاری بیان می کند و ریشه کفر و نفاق را نوعی بی تعادلی و بیماری روانی می داند.

روانشناسی رشد در قرآن

اعجاز علمی قرآن کریم در حوزه روانشناسی ( روانشناسی در قرآن )

در قرآن کریم حدود هفتصد آیه را در موضوع روان شناسی برشمرده اند...

 

 

در قرآن کریم حدود هفتصد آیه (1) را درموضوع روان شناسی برشمرده اند که البته این رقم و موضوعات ذیل آیات آن، جای تامل دارد، دراینجا تعدادی از مهمترین آیات مطرح شده در مجموعه های مختلف را با ذکر موضوع آیه آورده میشود:

 1- ارزیابی شخصیت براساس روان شناسی: در داستان حضرت سلیمان میخوانیم : «وانی مرسله الیهم بهدیه فناظره بم یرجع المرسلون فلما جاء سلیمان قال اتمدونن بمال فما آتانی الله خیر مما آتاکم بل انتم بهدیتکم تفرحون»(2) «و در واقع من هدیه ای به سوی آنان میفرستم، پس بنگرم که فرستادگان با چیزی باز میگردند.» و هنگامی که (فرستاده ملکه) نزد سلیمان آمد،(سلیمان) گفت: «آیا [مرا] با مال امداد میرسانید! پس آنچه خدا [به من] داده، بهتر است از آنچه به شما داده است؛ بلکه شما فقط به هدیه خود شادمان میشوید.»