تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
تثبیت امامت امام خردسال، مقدمه پذیرش امامت حضرت قائم (عج)
اهمیت جایگاه امامت برای شیعیان به حدی است که پس از هر امامی برای شناخت امام بعدی تلاش می نمودند. آنان باتوجه به معرفی امام قبل و آزمون امام بعدی در مواقع مورد نیاز به سراغ امام بعدی می رفتند. پس از شهادت امام رضا(ع) باتوجه به سن اندک امام جواد(ع)، شیعیان با مسئله ای مهم و البته جدید و بی سابقه روبرو شدند و آن پذیرش پیشوایی امت پیش از سن بلوغ و عدم سابقه چنین موضوعی در تاریخ تشیع بود که نوعی حیرت و سرگردانی را پدید آورده بود. دامنه این تحیر به بسیاری از شهرها نیز کشیده شد (طبری شیعی، 1413: 388). شدت این تحیر به حدی بود که گروهی از شیعیان در منزل عبدالرحمان بن حجاج گرد آمده، ضجّه و ناله سر دادند (ابن الوهاب، بی تا: 119).
این در حالی است که برخی از اصحاب و شیعیان که با امام رضا(ع) مراوده داشتند، از زبان آن حضرت نام محمد را به عنوان امام بعدی شنیده بودند ولی آن چه تا آن زمان اتفاق نیفتاده بود، امامت در سن خردسالی بود؛ به گونه ای که این مسئله از ناحیه شیعیان یک چالش بزرگ و از سوی دشمنان و مخالفان دست مایه طعن شده بود.
طبیعی است چنین پدیده بی سابقه ای با حساسیت اهل بیت(ع) از سویی و دستگاه خلافت از سوی دیگر، می تواند پیامدها و واکنش های بزرگ و جبران ناپذیری در پی داشته باشد. از این رو، امامان پیشین، به ویژه حضرت رضا(ع) سعی می کردند با بیانات گوناگون و ارائه شواهدی از قرآن، درباره رهبری پیامبران گذشته همچون حضرت عیسی و یحیی(ع) در دوران خردسالی، افکار عمومی را برای پذیرش امامت امام جواد(ع) در آینده ای نزدیک آماده سازند (صدوق، 1404: ج2، 216) ولی با توجه به اعتقاد راسخ برخی از شیعیان به امامت جواد(ع) پس از امام رضا(ع) و استدلال قوی و منطقی امام جواد(ع) در این قضیه و پاسخ به سؤالات مطرح شده، شیعیان از حیرت و سرگردانی نجات یافته و امامت امام جواد(ع) را پذیرفتند.
وجود بحران «اندکی سن» امام و عبور از آن با پذیرش امامت حضرت جواد(ع)، سبب گردید که مسئله سن کم، برای همیشه نزد شیعیان حل شود؛ به گونه ای که این موضوع درباره امام هادی(ع) و سپس حضرت مهدی(عج)، حتی با وجود کمتر بودن سن قائم (عج) نسبت به امام جواد(ع)، مطرح نگردید و امامت این دو بزرگوار نیز به راحتی مورد پذیرش قرار گرفت. واضح است که پذیرش امامت حضرت قائم(عج)، مقدمه پذیرش غیبت آن حضرت محسوب می گردد. به عبارتی دیگر عبور امام جواد(ع) از بحران سن اندک، سبب گردید تا شیعیان درباره آغاز امامت و غیبت حضرت مهدی (عج) آمادگی فکری و روانی لازم را پیدا نمایند. پس اگر حل بحران سن امامت امام جواد(ع) را یک مقدمه و آماده سازی برای غیبت حضرت مهدی(عج) عنوان کنیم، سخن به گزافه نگفته ایم.
تقویت سازمان وکالت، زمینه سازی نیابت خاص و عام
گسترش و پراکندگی جغرافیایی شیعیان در مناطق مختلف جهان اسلام، دوری مسافت و عدم دسترسی به امام به طور مستقیم، یکی از مشکلات در عصر حضور امامان(ع) بود. از این رو تقریباً از زمان امام صادق(ع) و به صورت جدی از دوره امام کاظم(ع) شبکه ارتباطی وکالت بین امام با مناطق مختلف که کانون تجمع شیعیان بود شکل و در هر دوره تقویت می شد. ایجاد ارتباط میان شیعیان و امام شان، وظیفه اصلی این نهاد بود که در ابعاد علمی، مالی و... ظهور و بروز داشت (جباری، 1382).
بغداد، مدائن، مصر، کوفه و مناطق مختلفی از ایران مثل خراسان، قم، ری، طبرستان، سیستان، طالقان و اهواز از جمله مناطقی بودند که وکلای امام در آن جا حضور داشتند. چهره هایی مانند علی بن مهزیار (نجاشی، 1407: 254)، خیران خادم (کشی، 1409: 610-611)، ابراهیم بن محمد همدانی (همو: 608) و احمدبن محمدبن عیسی (حلی، 1411: ج1، 51) از جمله افرادی بودند که وظیفه وکالت را از طرف امام جواد(ع) بر عهده داشتند.
سیاست امام جواد(ع) در مورد وکلا، تأکید بر جایگاه آنان و پررنگ تر کردن هرچه بیشتر نقش آنان بوده است. به عنوان نمونه می توان به ابراهیم بن محمد همدانی اشاره کرد. امام به ایشان تاکید دارند که «در آن منطقه وکیلی جز تو ندارم و به دوستانمان در همدان نوشته ام که از تو حرف شنوی داشته باشند» (کشی، 1409: 612).
لطفی که امام(ع) در نامه هایش به وکلایش داشت، در همین راستا قابل تبیین است. از جمله می توان به نامه امام به یکی از وکلای خود به نام ابراهیم بن محمّد همدانی، اشاره کرد. در این نامه که در واقع رسید اخذ وجوهات است، امام جواد(ع) این گونه مرقوم فرمودند:
وجوه ارسالی به من رسید، خداوند از تو قبول فرموده و از شیعیان ما راضی باشد و آنان را در دنیا و آخرت در جوار ما قرار دهد (همو).
بدین صورت شیعیان از بلندی جایگاه آن وکیل نزد امام(ع) مطمئن شده و با طیب خاطر، زمام امور خویش را به دست آن وکیل می سپردند. نمونه دیگر پاسخ امام جواد(ع) به نامه علی بن مهزیار اهوازی است که چنین مورد لطف قرار گرفته است:
نامه ات رسید و مرادت را از آن چه نگاشته بودی فهیمدم و با این کار مرا غرق سرور نمودی. خداوند تو را شاد و مسرور فرماید. من از خداوندی که کفایت کننده امور بندگان و دافع بلاها و مکاید است، می خواهم که کید هر حیله گری را از تو دفع نماید؛ ان شاءالله (کشی، 1409: 550).
تقویت سازمان وکالت علاوه بر رفع مشکلات ناشی از عدم دسترسی شیعیان به امام، نوعی آمادگی را برای شیعیان ایجاد می کرد تا آنان در برخورد با غیبت صغری و حتی غیبت کبری، منفعل نبوده و با توجه به تجربه تاریخی خود در این زمینه از نوعی پویایی و انسجام رفتاری برخوردار بوده و هیچ گاه عدم حضور ظاهری امام، مانع از حرکت در مسیر گفتمان اهل بیت(ع) نگردد.
نظرات شما عزیزان:
