11. تقویت فرهنگ نماز
یکی دیگر از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی، توسعه و تقویت فرهنگ نماز و نمازخوانی و برگزاری گسترده نمازهای جماعت است. قبل از انقلاب، به فرهنگ و فریضه نماز اهمیت داده نمی شد. حتی با ایجاد فضای ضداسلامی، مردم نمازخوان در مجامع عمومی مورد تمسخر و توهین قرار می گرفتند. فضای روانی به اندازه ای منفی بود که بعضی از نمازخوانان خجالت می کشیدند در مکان های عمومی و محیط های اجتماعی از قبیل اداره ها، دانشگاه ها، مدارس، مراکز یا پادگان های نظامی، شرکت ها و مؤسسه های گوناگون نماز بخوانند. بعضی از افراد حتی از اینکه در مهمانی ها و خانه دیگران یا حتی خانه خود در مقابل دیگران نماز بخوانند، خجالت می کشیدند. به همین دلیل یا نماز را به تأخیر می انداختند یا اینکه آهسته و پنهانی در گوشه ای، نماز خود را می خواندند. اقامه نماز بیشتر به صورت انفرادی بود و صرفا در مساجد و جمع های خصوصی می شد جلوه ای از نماز جماعت را مشاهده کرد.
به برکت انقلاب اسلامی، دید عمومی جامعه نسبت به نماز به کلی دگرگون شد. با متحول شدن دیدگاه حکومت و بینش بسیاری از مردم نسبت به این فریضه الهی، بسیاری از افراد بی نماز به خیل نمازگزاران پیوستند. این دگرگونی در قشر جوان، اعم از مدرسه ای و دانشگاهی محسوس و چشم گیر بود. امروز وقتی صدای اذان ظهر از بلندگوی نمازخانه اداره ها و سازمان ها پخش می شود، قشر وسیعی از کارکنان
وضو می گیرند و در صفوف نماز جماعت به اقامه نماز و مناجات با پروردگار خویش می پردازند. در گذشته، از حضور جوانان در مساجد خبری نبود و به پایگاه کهن سالان تبدیل شده بود. به برکت انقلاب اسلامی، مساجد جایگاه اصلی خود را باز یافت. مساجد در دوران مبارزه و پس از پیروزی انقلاب، به پایگاه های روشنگری و دادن آگاهی های سیاسی و اجتماعی به مردم مبارز و انقلابی تبدیل شدند و این همان چیزی بود که امام راحل در نظر داشت:
مسجد و منبر در صدر اسلام، مرکز فعالیت های سیاسی بود. جنگ هایی که در اسلام می شده است، بسیاری از آن در مسجد طرحش ریخته می شد.(1)
مساجد، بهترین سنگرها و جمعه و جماعات، مناسب ترین میدان تشکل و بیان مصالح مسلمین می باشند. امروز دولت ها و سرسپردگان ابرقدرت ها اگرچه به جنگ جدی با مسلمانان برخاسته اند، ولی هرگز جرئت و قدرت تعطیل مساجد و معابد مسلمین را برای همیشه ندارند و نور عشق و معرفت میلیون ها مسلمان را نمی توانند خاموش کنند.(2)
1- صحیفه نور، ج 8 ، ص 184.
2- همان، ج 20، ص 338.
اکنون، مساجد شاهد حضور جوانان پرشور و فعالیت های گوناگون و گسترده ای در رسیدگی به امور رفاهی و خدماتی، امور خیریه و رسیدگی به مشکلات مالی خانواده های نیازمند و نیز فعالیت های فرهنگی و هنری است. مساجد در دوران دفاع مقدس نیز نقش مهمی از خود به یادگار گذاشت و به پایگاه های مقاومت بسیج تبدیل شد. امروز پایگاه های بسیج با مساجد کاملاً گره خورده و پیوند مستحکمی بین آنها به وجود آمده است. بسیج، بازوی نظامی مساجد و حافظ اسلام و انقلاب است و مسجد نیز در هدایت دینی و حفظ سلامت بسیج و نیز حمایت های انسانی و مادی از آن، نقش مهمی بر عهده دارد.
12. گسترش فرهنگ قرآنی
قرآن، کلام الهی و کتاب آسمانی مسلمانان است که حضور آن در جامعه در زمان پهلوی تنها به قرائت در مجالس ختم و بر سر قبور اموات، سفره عروسی، اسباب کشی به خانه نو و رد شدن از زیر آن برای رفتن به مسافرت محدود شده بود و در امور سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نقشی نداشت. این نگرش در جمع خواص و دین داران وجود نداشت، ولی جوّ عمومی جامعه نسبت به قرآن، نادرست و دیدگاه و سیاست رژیم پهلوی نسبت به آن خصمانه بود.
به برکت پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تحولات چشم گیر و مهمی در امر توجه به قرآن پدید آمد، به گونه ای که، قرآن از انزوا درآمد و در عرصه های گوناگون زندگی مردم حضور پیدا کرد. بدین ترتیب، مردم دریافتند قرآن، کتابی تشریفاتی و مخصوص تلاوت بر سر قبر و سفره عقد نیست، بلکه کتابی آسمانی و دارای دستورالعمل جامع و کامل برای زندگی بشراست. نمونه عملی اجتماعی و سیاسی این نگرش هم در شکل و قالب حکومت اسلامی نمایان شد. اصولاً نظام اسلامی مبتنی بر اصول و مبانی اسلامی است که در کتاب آسمانی «قرآن» بیان شده است. ازاین رو، می توان گفت در حقیقت، نظام اسلامی ایران، نظامی مبتنی بر قرآن (همان وحی الهی) است. وقتی جایگاه والای قرآن در بین مردم شناخته شد، توجه به فراگیری قرآن و عمل به مفاد آن در سطح مراکز آموزشی و مجامع عمومی افزایش چشم گیری یافت.
13. احیای نماز جمعه
قبل از انقلاب، تقریبا خبری از نماز جمعه نبود. به برکت انقلاب اسلامی، این امر مقدس و پرثمر احیا شد. حضرت امام خمینی رحمه اللهدر این باره فرمود:
برپایی نماز جمعه یکی از برکات بسیار عظیم اسلام بود که مع الأسف قبل از پیروزی انقلاب در بین علمای شیعه بسیار کم جلوه و برادران اهل سنت هم که اقامه می کردند، خطبه هایشان محدود به حدودی خاص بود.(1) یکی از مهم ترین چیزهایی که در انقلاب حاصل شد، قضیه نماز جمعه است که در زمان سابق در بین ما متروک و در بین اهل سنت به طور دل خواه نبود و غالبا تحت نفوذ قدرت ها انجام می گرفت که بحمدالله در این نهضت، نماز جمعه با محتوای حقیقی آن تحقق یافت.(2)
1- در جست وجوی راه از کلام امام، دفتر دهم، ص 412.
2- صحیفه نور، ج 18، ص 195.
رهبر معظم انقلاب درباره دستاورد مهم نماز جمعه برای ملت ایران چنین می فرماید:
ملت ایران نماز جمعه نداشت و از این نهضت محروم بود. انقلاب به او نماز جمعه داد.(1) ما نماز جمعه را از انقلاب و از امام داریم. قبل از انقلاب، نماز جمعه کشور ما نزدیک به صفر بود، هم از لحاظ تعداد نماز جمعه ها، هم از لحاظ کمیت مردمی که در آن شرکت می کردند و هم از لحاظ کیفیت سخنانی که گفته می شد.(2) یکی از بزرگ ترین کارهای امام بزرگوارمان، همین ایجاد و تأسیس نمازهای جمعه بود. [ما از] نماز جمعه محروم بودیم یا آن را نداشتیم. در جاهایی هم که خیلی به ندرت پیدا می شد، آن تأثیری را که نماز جمعه می توانست در حکومت اسلامی داشته باشد، قهرا نداشت. در جاهایی هم اصلاً افراد ناجوری بودند که محل بحث نیست.(3)
پس از پیروزی انقلاب، مردم مسلمان هر هفته روزهای جمعه با شور و شوق فراوانی در نماز جمعه شرکت می کنند. حضور با شکوه مردم در نماز جمعه در سرما و برف و باران زمستان و گرمای سوزان تابستان و در ایامی مانند موشک باران و بمب گذاری ها که خطر جانی، آنها را تهدید می کرد، نشان دهنده عمق ایمان و عشق و علاقه مردم به این فریضه سیاسی دینی است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب:
اسلام برای نماز جمعه خیلی اهمیت قائل است... از قول پیامبر خدا نقل شده که فرمود: «مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ فَعَلیْهِ بِالْجُمْعَةِ یَوْمَ الْجُمِعِة؛ هر کس که به خدا و روز آخرت ایمان دارد، در روز جمعه نباید نماز جمعه را فراموش کند.(4)
به همین دلیل، حضرت امام خمینی رحمه الله می فرمود:
1- حدیث ولایت مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری، ج 6 ، ص 215.
2- خطبه نماز جمعه، روزنامه اطلاعات 9/8/1377.
3- حدیث ولایت، ج 4، ص 232.
4- همان، ج 6 ، ص 215.
آقایان باید با سفارش به مردم و نسل های آینده به این مسئله اهمیت بدهند که نماز جمعه در رأس همه امور است و مردم را مجتمع کنند که در این امر خللی وارد نشود.(1)
اهمیت نماز جمعه را باید در آثار گوناگون سیاسی اجتماعی آن جست. برخی از این پی آمدها عبارتند از: هدایت دینی مردم، هدایت سیاسی اجتماعی مردم، ایجاد وحدت بین مردم و نیز مردم و مسئولان، نمایش قدرت و عظمت اسلام و بسیج مردم در مسائل مختلف و داخلی جهانی اسلام.
14. احیای امر به معروف و نهی از منکر
فریضه امر به معروف و نهی از منکر قبل از انقلاب اسلامی کاملاً فراموش شده بود و به تعبیری، اصلاً معنا و مفهومی عملی نداشت. رژیم فاسد پهلوی جو عمومی را به گونه ای فراهم کرده بود که به علت گستردگی فساد و فحشا و مفاسد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، زمینه ای برای طرح این فریضه وجود نداشت. این در حالی است که فریضه امر به معروف از فروع دین و واجبات اسلامی است. خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:
وَ الْمُؤمِنُونَ وَ الْمُؤمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ. (توبه: 71)
مردان و زنان مؤمن همه یاور و دوستدار یکدیگرند. خلق را به کار نیکو، امر و از کار زشت نهی می کنند.
1- صحیفه نور، ج 18، ص 195.
رسول گرامی اسلام نیز در روایتی می فرماید:
هنگامی که امت اسلامی، امر به معروف و نهی از منکر نکنند و از نیکان خاندانم پیروی نکنند، خداوند، بدان را بر آنان مسلط می کند. در این حالت، خوبان دعا می کنند، ولی دعایشان مستجاب نخواهد شد.(1)
بنا براین، فریضه امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه ای همگانی است. حضرت امام خمینی رحمه اللهدر این مورد می فرمود:
امر به معروف و نهی از منکر به همه ملت واجب است. اگر یک خلاف یک کسی کرد باید او را نهی کند.(2) امر به معروف و نهی از منکر از اموری است که بر همه کس واجب است. یک چیزی نیست که بر یکی واجب باشد و بر دیگری [نه]. همه ما همان طور که مکلفیم خودمان را حفظ کنیم و خارج کنیم از ظلمت به نور، مکلف هستیم که دیگران را هم همین طور دعوت کنیم.(3)
در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز به این امر توجه شده است. در اصل هشتم چنین می خوانیم:
در جمهوری اسلامی ایران، دعوت به خیر، امر به معروف و نهی ازمنکر، وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می کند.
1- میزان الحکمه، ص 12429.
2- در جست وجوی راه از کلام امام، دفتر هجدهم، ص 125.
3- صحیفه نور، ج 11، ص 386 و 387.
در کنار نهی از منکر، باید به بعد امر به معروف نیز توجه جدی صورت گیرد تا شاهد جامعه ای مطلوب و سالم باشیم.
15. برچیده شدن شراب فروشی ها
وجود مشروب فروشی های فراوان در سراسر کشور در خیابان ها و محله ها، یکی از هزاران مفاسد و منکرات رژیم پهلوی بود. رژیم پهلوی با تأسیس و گسترش مشروب فروشی ها و میکده ها، قصد رسمیت بخشیدن علنی به امر حرام شراب فروشی و شراب خواری داشت. همچنین می خواست گستاخی و شهامت خود را نسبت به علنی کردن مخالفت با موازین شرعی نشان بدهد و قدرت خود را به رخ مردم مسلمان و علمای دین بکشد. وجود این مراکز و فعالیت مستمر آنها، این عمل حرام و خلاف شرع را در بین توده مردم، عادی جلوه می داد. در واقع، عمل گناه و حرام به تدریج در جامعه، عادی و طبیعی می شد. صرفِ وجود مراکز مشروب فروشی آن هم به تعداد فراوان در سراسر کشور، زمینه و آلوده شدن مردم را به مشروب خواری و می گساری فراهم می کرد. از نظر اسلام، شراب خواری از گناهان کبیره است و در قرآن مورد نهی خداوند قرار گرفته است. خداوند در آیه 219 سوره بقره می فرماید:
از تو درباره می و قمار می پرسند. بگو در آن دو، گناه بزرگی است و سودهایی برای مردمان دارد، ولی گناه آنها از آن بزرگ تر است.
با پیروزی انقلاب اسلامی و برچیده شدن مراکز شراب فروشی، مشروب خواری و می گساری علنی به طور کامل از بین رفت. به این ترتیب، از ارتکاب گناه کبیره، تحلیل رفتن نیروی جوانان، ایجاد مزاحمت برای نوامیس مردم، سست شدن روابط خانوادگی و نهاد خانواده، افزایش ارتکاب جرایم و تخلفات اجتماعی، قتل و آدم کشی، درگیری ها و دعواهای مستانه و عربده کشی ها در کوچه ها و خیابان ها و سلب امنیت و آسایش عمومی جلوگیری شد.
16. برچیده شدن خانه های فساد
خانه های فساد به صورت رسمی، زنان فاسد را در اختیار مردان هوس باز و شهوت ران قرار می دادند. زنا از گناهان کبیره است و خداوند در قرآن می فرماید:
و هرگز به عمل زنا نزدیک نشوید که کاری بسیار زشت و راهی بسیار ناپسند است. (اسراء: 32)
عمل زشت زنا در زمان های گذشته نیز بسیار انجام می شد و مختص این نوع مراکز نبود، با این حال، وجود این مراکز که از حمایت دولت برخودار بود و روزانه هزاران روابط نامشروع در آنها رخ می داد، سبب می شد هزاران زن و مرد با آلوده شدن به این گناه کبیره، از معنویت و حتی انسانیت، خارج و به موجوداتی تبدیل شوند که صرفا به دنبال ارضای غرایز شهوانی و حیوانی خویش هستند.
با توجه به طغیان غرایز جنسی در جوانی، این مراکز مایه آلودگی بیشتر آنان می شد و از تمایل آنان به تشکیل خانواده و ازدواج می کاست. در این مراکز، شخصیت زنان به مراتبی پایین تر از حیوانات کاهش می یافت و به موجوداتی خوار و بی هویت تبدیل می شدند. پیروزی انقلاب اسلامی مراکز فحشا را از بین برد و عفت و پاک دامنی را به ارمغان آورد.
17. تحول در محتوای کتاب ها و مطبوعات
در دوران پهلوی، کتاب های زیادی در زمینه های مختلف هنری، اجتماعی، تاریخی، داستانی،منتشر می شد که از ابتذال و تصاویر ضداخلاقی و مستهجن پر بود. در مقابل، با چاپ کتاب های پرمحتوای اسلامی در موضوع های گوناگون مخالفت می شد. سیاست حکومت پهلوی، حمایت از کتاب های ضداخلاقی و ضداسلامی بود و حتی در چاپ این کتاب ها سرمایه گذاری و فعالیت می کرد. خود شخص شاه در ضدیت با اسلام جدیت بیشتری از خود نشان می داد، خسرو معتضد در همین مورد می نویسد:
در دوران رژیم پهلوی، کتابی به نام نگهبانان سحر و افسون، ظاهرا توسط یک عده از شرق شناسان و اسلام شناسان شوروی نوشته شده [بود ]و در آن تلاش کرده بودند ایمان مسلمانان را زیر سؤال برده و از بین ببرند. این کتاب در فرانسه ترجمه و چاپ شده و تعدادی به ایران ارسال شده بود. شاه به مزیّنی می گوید: جریان این کتاب چیست؟ مزیّنی جریان را گفته و اضافه می کند: قربان جلو همه آنها را که به ایران ارسال شده بود، گرفته و جمع آوری کردم. شاه اعتراض می کند و می گوید: شنیده ام در این کتاب توسط کمونیست ها اهانت زیادی به دین اسلام شده است. چرا جلو انتشار آن را گرفته اید؟ ای کاش گذاشته بودید این کتاب در میان محافل روحانی، اصناف و بازاری ها و کسبه منتشر می شد. چرا این کتاب را برای آیت الله کاشانی، آیت الله بروجردی و آقای بهبهانی نفرستادید تا بخوانند.(1)
انقلاب اسلامی زمینه های این توطئه شوم را هم از میان برداشت و تحول چشم گیری در محتوای ارزشی کتاب ها و افزایش شمارگان آنها به وجود آورد. بدین ترتیب، این امکان برای نویسندگان مسلمان و متعهد و انقلابی فراهم شد تا هزاران عنوان کتاب با موضوع های یاد شده چاپ کنند.
حضرت امام خمینی رحمه الله در این باره می فرماید:
اهمیت انتشارات، مثل اهمیت خون هایی است که در جبهه ها ریخته می شود و مداد العلما افضل من دماء الشهداء. دماء شهدا اگرچه بسیار ارزشمند و سازنده است، لکن قلم ها بیشتر می تواند سازنده باشند و اصولاً شهدا را قلم ها می سازند و قلم ها هستند که شهید پرورند.(2)
1- خسرو معتضد، ناکامان کاخ سعدآباد، ج 2، صص 568_580.
2- آیین انقلاب اسلامی (گزیده ای از اندیشه و آرای امام خمینی رحمه الله)، ص 236.
ناگفته نماند در زمان حکومت پهلوی، برخی مجله ها و نشریه ها نیز صرفا به تصاویر بسیار مستهجن اختصاص داشتند، به گونه ای که حضرت امام در وصیت نامه سیاسی _ الهی خود در نکوهش این مجلات می فرماید:
مجله ها با مقاله ها و عکس های افتضاح بار و اسف انگیز و روزنامه ها با مسابقات در مقالات ضدفرهنگی خویش و ضداسلامی، با افتخار، مردم به ویژه طبقه جوان مؤثر را به سوی غرب یا شرق هدایت می کردند.(1)
صدمه ای که اسلام از مطبوعات و رسانه های طاغوتی خورد، کمتر از دستگاه های دیگر خورد و آن قدر که جوان های ما را این مطبوعات فاسد و آن مجله های فاسدتر و آن رادیو و تلویزیون فاسدتر به فساد کشیدند، معلوم نیست که مراکز فساد، آن قدر به فساد کشیده باشند. این مجلات بود و این مطبوعات و این رادیو و تلویزیون و تمام این رسانه های گروهی بود که جوان های ما را به جای اینکه به طرف دانشگاه بکشد، به طرف علم و ادب بکشد، به طرف فساد کشاند.(2)
نظرات شما عزیزان: