تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
سوره مائده پنجمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء ۶ و ۷ قرآن جای دارد. این سوره به سبب آنکه از مائده آسمانی و نزول آن به درخواست حواریون حضرت عیسی(ع) سخن گفته، مائده نام گرفته است. در سوره مائده احکام بسیاری بیان شده از جمله درباره مسئلهٔ ولایت در اسلام، تثلیث در مسیحیت، قیامت و معاد، وفای به عهد، عدالت اجتماعی، عدالت شاهد، حرمت کشتن انسان‌ها، احکام غذاهای حلال، احکام وضو و تیمم.
از آیات مشهور این سوره آیه اکمال و آیه تبلیغ است که بنابر نظر شیعه، به واقعه غدیر و اعلام جانشینی امام علی(ع) مربوط‌اند و آیه ولایت که بنابر نظر شیعه و سنی در شأن امام علی(ع) نازل شده است. از وقایع تاریخی که در این سوره درباره آنها سخن گفته شده، سرگذشت بنی‌اسرائیل، داستان هابیل و قابیل، رسالت حضرت عیسی و معجزات اوست. در فضیلت این سوره نقل شده هنگام نزول سوره مائده بر پیامبر، هفتاد هزار فرشته آن را همراهی می‌کردند.
معرفی
- نامگذاری
مائده به معنای سفره غذا یا خود غذاست.[۱] این سوره را به این دلیل مائده نامیده‌اند که داستان نزول مائده براى یاران حضرت عیسی را بیان می‌کند (آیه ۱۱۴)[۲] و این واژه دو بار (آیات ۱۱۲ و ۱۱۴) در این سوره به کار رفته است و در هیچ سوره‌ی دیگری استعمال نشده است. نام‌های دیگر این سوره عقود به معنای پیمان‌ها و قراردادها و مُنقِذه به معنای رهاننده و نجات‌دهنده است.[۳]
- ترتیب و محل نزول
سوره مائده جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، صد و سیزدهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، پنجمین سوره است[۴] و در جزء ششم و هفتم قرآن جای دارد.
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره مائده ۱۲۰ آیه، ۲۸۴۲ کلمه و ۱۲۲۰۷ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های سَبعُ طِوال و یکی از سوره‌های بزرگ قرآن است.[۵]
محتوا
در سوره مائده سلسله‌ای از معارف و عقاید اسلامی و احکام و وظایف دینی مطرح شده است. مسئله ولایت و رهبریِ بعد از پیامبر(ص)، مسئله تثلیث مسیحیان، مسائل مربوط به قیامت و رستاخیر، مسئله وفای به عهد، عدالت اجتماعی، حکم قتل و داستان هابیل و قابیل به همین مناسبت، احکام وضو و تیمم و قصاص و دزدی و احکام فرد مُحرِم از مباحث مطرح در این سوره است.[۶] به گفته تفسیر المیزان هدف کلی این سوره دعوت به وفای به عهد و پایداری در پیمان‌هاست. بنابر این سوره، عادت الهی بر این است که بر کسانی که تقوا پیشه می‌کنند و به مردم احسان می‌کنند، رحمت کند و آسان گیرد و بر کسانی که در پیمانشان با امام خویش، گردنکشی می‌کنند، سخت گیرد.[۷]
|
|
|
|
|
|
|
اهمیت پایبندی به پیمان‌های الهی |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
| بخش چهارم: آیه ۱۰۹ـ۱۲۰ پاسخگویی در برابر پیمان‌های الهی در روز قیامت |
|
بخش سوم: آیه ۸۷ـ۱۰۸ دعوت مسلمانان به پایبندی به سایر احکام دینی |
|
بخش دوم: آیه ۱۲ـ۸۶ دعوت اهل کتاب به پایبندی به پیمان الهی |
|
بخش اول: آیه ۱ـ۱۱ دعوت مسلمانان به پایبندی به احکام الهی |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
| مطلب اول: آیه ۱۰۹ پرسش از پیامبر درباره امت‌شان در روز قیامت |
|
حکم اول: آیه ۸۷ـ۸۸ ممنوعیت حرام‌کردن خوراکی‌های حلال |
|
گفتار اول: آیه ۱۲ـ۱۴ یادآوری پیمان‌شکنی اهل کتاب |
|
حکم اول: آیه ۱ـ۲ رعایت احکام حج |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
| مطلب دوم: آیه ۱۱۰ مخالفت بنی‌اسرائیل با عیسی مسیح |
|
حکم دوم: ۸۹ پرداخت کفاره سوگند |
|
گفتار دوم: آیه ۱۵ـ۱۹ وظیفه اهل کتاب در ایمان آوردن به پیامبر اسلام |
|
حکم دوم: آیه ۳ـ۴ رعایت احکام خوراکی‌ها |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
| مطلب سوم: آیه ۱۱۱ـ۱۱۵ پایبندی حواریون عیسی به پیمان الهی |
|
حکم سوم: آیه ۹۰ـ۹۳ اجتناب از شراب و قمار |
|
گفتار سوم: آیه ۲۰ـ۴۰ پیشینه اهل کتاب در مخالفت با فرمان الهی |
|
حکم سوم: آیه ۵ رعایت قانون خدا در انتخاب همسر |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
| مطلب چهارم: آیه ۱۱۶ـ۱۱۸ انحراف پیروان عیسی مسیح از توحید |
|
حکم چهارم: آیه ۹۴ـ۱۰۰ ممنوعیت شکار در حال احرام |
|
گفتار چهارم: آیه ۴۱ـ۵۰ وظایف پیامبر در برابر نافرمانی اهل کتاب |
|
حکم چهارم: آیه ۶ـ۷ رعایت احکام طهارت |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
| مطلب پنجم: آیه ۱۱۹ـ۱۲۰ پاداش اخروی پایبندی به پیمان الهی |
|
حکم پنجم: آیه ۱۰۱ـ۱۰۵ نیفزودن حکمی بر احکام الهی |
|
گفتار پنجم: آیه ۵۱ـ۵۸ وظیفه مؤمنان در برابر اهل کتاب |
|
حکم پنجم: آیه ۸ رعایت عدالت و تقوا در زندگی |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
حکم ششم: آیه ۱۰۶ـ۱۰۸ شاهد گرفتن بر وصیت |
|
گفتار ششم: آیه ۵۹ـ۶۴ وظیفه اهل کتاب در دشمنی نکردن با مسلمانان |
|
تذکر: آیه ۹ـ۱۱ پیامدهای پایبندی به پیمان‌های الهی |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
گفتار هفتم: آیه ۶۵ـ۶۹ وظیفه اهل کتاب در عمل به کتب آسمانی |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
گفتار هشتم: آیه ۷۰ـ۸۶ وظیفه اهل کتاب در پیروی نکردن از رهبران باطل |
|||||||||||||||||||||
قصه‌ها و روایت‌های تاریخی
- میثاق بنی‌اسرائیل (آیه‌های ۱۲-۱۳ و ۷۰)
- سرگردانی بنی‌اسرائیل (آیه‌های ۲۰-۲۶)
- داستان هابیل و قابیل (آیه‌های ۲۷-۳۱)
- مَسخ برخی از اهل کتاب (آیه ۶۰)
- ولادت و رسالت و معجزات حضرت عیسی (آیه‌های ۱۱۰-۱۱۸)
- نزول مائده آسمانی بر عیسی و حواریون (آیه ۱۱۲-۱۱۵)
آیات مشهور
آیه اکمال، آیه وسیله، آیه ولایت و آیه تبلیغ از جمله آیات مشهور سوره مائده است.
آیه اکمال
- الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ۚ (آیه ۳)
ترجمه: امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانيدم، و اسلام را براى شما [به عنوان] آيينى برگزيدم.
شیعیان اتفاق نظر دارند این آیه درباره واقعه غدیر و ولایت امام علی(ع)، در روز ۱۸ ذی‌الحجه، نازل شده است.[۹] برخی منابع اهل سنت از نزول این آیه در روز عرفه خبر می‌دهند.[۱۰] علامه امینی در کتاب الغدیر و میر حامد حسین در عبقات الانوار با جستجو در کتاب‌های اهل سنت، شواهد بسیاری از آنان در تأیید و اثبات نزول این آیه در شأن علی(ع) و واقعه غدیر آورده‌اند.[۱۱]
آیه حرمت قتل
- مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا ۚ..﴿٣٢﴾
ترجمه: هر كس كسى را، جز به قصاص قتل، يا [به كيفر] فسادى در زمين، بكشد، چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد. و هر كس كسى را زنده بدارد، چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است.
مفسران در توضیح اینکه چرا کشتن یک نفر، کشتن همه انسان‌ها و نجات یک انسان، نجات همه انسان‌ها معرفی شده، نظرهای مختلفی ارائه کرده‌اند. علامه طباطبایی می‌نویسد قتل یک انسان، مخالفت و مبارزه با ربوبیت و خلقت خداست، به همین دلیل گویی قتلِ همه آدمیان است، زیرا خداوند متعال خواسته که حقیقت انسانیت با تکثیر نسل محفوظ بماند و این حقیقت در فرد فردِ انسان ها موجود است و اگر یک نفر هم کشته بشود غرض خداوند که تکثیر نسل انسانی از راه وجود آن فرد است نقض شده است و این یعنی ابطالِ حکمِ ربوبیت خداوند و مبارزه باغرض الهی در خلقت انسان در نتیجه ازبین بردن حقیقت انسانیت موجود در یک نفر با کشتن او، در واقع از بین بردن انسانیت موجود در تمام انسان ها ست .[۱۲] در مجمع البیان هم چند نظر آمده است، از جمله اینکه گویی قاتل، کمر به قتل همه انسان‌ها بسته یا منظور از قتل در اینجا قتل پیامبر یا امام عادل است یا اینکه چون قاتل سنت قتل را ترویج داده، پس گناه همه قتل‌ها به گردن اوست.[۱۳] در تفسیر نمونه نیز آمده است منظور این است که چنین آدمی که قتل انجام داده، آمادگی آن را دارد که دیگران را نیز به قتل برساند یا اینکه مقصود این است که جامعه انسانی همچون یک واحد است و افراد آن، همچون اعضای آن هستند که اثر لطمه‌ای به یکی از اعضا، در دیگر اعضا نیز آشکار می‌شود. در برخی از روایات آمده است مراد از مرگ و حیات در این آیه، گمراهی و هدایت است.[۱۴]
آیه وسیله
- يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (آیه ٣٥)
ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا پروا كنيد و به او [توسل و] تقرب جوييد و در راهش جهاد كنيد. باشد كه رستگار شويد.
به اعتقاد شیعیان، این آیه یکی از دلایل اثبات توسل به اولیا و انبیاست؛ چرا که این آیه به طور صریح مؤمنان را به توسل (برگزیدن وسیله) توصیه کرده است. از نظر شیعه، وسیله مفهومی گسترده دارد و می‌تواند شامل واجبات و مستحبات شود.[۱۵] در منابع روایی، احادیث پرشماری از اهل بیت(ع) در باب توسل نقل شده و معنا و مصادیق وسیله و نیز آثار و نتایج آن بیان شده است.[۱۶]
آیه ولایت
- إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّـهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ (آیه ٥٥)
ترجمه: ولی شما فقط خدا، پیامبر و مؤمنانی هستند که نماز را به پا داشته، در رکوع زکات می‌دهند.
این آیه به تایید همه منابع معتبر شیعه و برخی منابع اهل سنت در شأن امام علی(ع) نازل شده و او را ستوده است.[۱۷] در روایات آمده است فقیری به مسجد آمد و تقاضای کمک کرد؛ اما کسی به او کمک نکرد. در این هنگام امام علی(ع) در حال رکوع به انگشتر خود اشاره کرد و فقیر آن را از انگشت امام بیرون کشید.[۱۸] شیعیان از این آیه برای اثبات ولایت آن امام استفاده می‌کنند.[۱۹]
آیه تبلیغ
- يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ ۖ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّـهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّـهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ (آیه ٦٧)
ترجمه: اى پيامبر، آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، ابلاغ كن؛ و اگر نكنى پيامش را نرسانده‌اى. و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مى‌دارد. آرى، خدا گروه كافران را هدايت نمى‌كند.
مفسران شیعه تصریح کرده‌اند که آیه تبلیغ پس از بازگشت رسول خدا از حجة الوداع در منطقه غدیر خم در روز ۱۸ ذی‌الحجه نازل شد.[۲۰] در منابع اهل سنت نیز روایاتی وجود دارد که زمان و مکان نزول این آیه را غدیر خم بیان می‌کند.[۲۱] عالمان شیعه با تکیه بر روایاتی از امامان(ع) و برخی از اصحاب پیامبر، نزول آیه تبلیغ را درباره واقعه غدیر خم و اعلام جانشینی امام علی(ع) قطعی می‌دانند.[۲۲]
آیات طلب مائده آسمانی ۱۱۲تا ۱۱۵
- قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِنْكَ ۖ وَارْزُقْنَا وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ (آیه ۱۱۴)
ترجمه: عيسى پسر مريم گفت: «بار الها، پروردگارا، از آسمان، خوانى بر ما فرو فرست تا عيدى براى اول و آخر ما باشد و نشانه‌اى از جانب تو. و ما را روزى ده كه تو بهترين روزى‌دهندگانى.» درخواست مائده آسمانی از سوی حواریون عیسی (ع) از خداوند از آیات مشهور این سوره است. آیات ۱۱۲ تا ۱۱۵ گزارشی از این ماجراست. نکته با اهمیت در این آیات واژه عید درآیه ۱۱۴ است که تنها یک بار در قرآن بکار رفته است. به نظر علامه طباطبایی، هربار که عید فرا مى‌رسد وحدت کلمه، تجدید حیات ملى، مسرّت دل‌هاى مردم و اعلان دین از آثار عید است.[۲۳]
آیه وضو
- یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَیدِیكُمْ إِلَی الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَی الْكَعْبَین.. (آیه ۶)
ترجمه: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که به نماز می‌ایستید، صورت و دست‌ها را تا آرنج‌ها بشویید و سر و پاها را تا مفصل‌ها مسح کنید.
این آیه تنها آیه قرآن است که چگونگی وضو گرفتن را بیان می‌کند. برداشت فقیهان شیعه و اهل سنت از این آیه متفاوت است. شیعیان می‌گویند بر پاها همچون سر باید مسح کشید؛ اما سُنّیان پاها را به صورت و دست‌ها ملحق می‌کنند و حکم به شستن آنها می‌دهند.[۲۴] گفتنی است شیعیان به جز آیه وضو به روایات بسیاری که درباره وضو و جزئیات آن از اهل بیت (ع) نقل شده استناد می‌کنند.[۲۵]
آیه محاربه
- إِنَّمَا جَزَاء الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُواْ أَوْ يُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ يُنفَوْاْ مِنَ الأَرْضِ ذَلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ(۳۳)
ترجمه: جزای کسانی که با خدا و پیامبرش جنگ می‌کنند و در زمین به فساد می‌کوشند، آن است که کشته شوند یا بر دار گردند یا دست‌ها و پاهایشان یکی از چپ و یکی از راست بریده شود یا از سرزمین خود تبعید شوند. این‌ها رسواییشان در این جهان است و در آخرت نیز به عذابی بزرگ گرفتار آیند.(۳۳)
مُحارب به کسانی گفته می‌شود که در جامعه اسلامی ایجاد نا امنی می‌کنند و در واقع به جنگ خدا و رسولش رفته‌اند.[۲۶] مجازات محاربه با مسلمانان طبق آیه محاربه، کشتن، به دار آویختن، قطع دست و پا و تبعید یا زندانی است.[۲۷] فقیهان شیعه برای تحقق محاربه، ترسیدن مردم و سلاح کشیدنِ محارب بر روی مردم را شرط دانسته‌اند.[۲۸] درباره آیه محاربه روایاتی نیز در خصوص توضیح و چگونگی مجازات آن آمده است.[۲۹]
آیات الاحکام
نزدیک به ۳۰ آیه از آیات سوره مائده را جزو آیات الاحکام برشمرده‌اند.[۳۰] احکام شخص مُحرِم و حرام‌بودن شکارکردن در هنگام اِحرام در حج،[۳۱] حرام‌بودن خوردن مُردار، خون و گوشت خوک،[۳۲] حکم وضو و چگونه انجام دادن آن برای نماز،[۳۳] حکم قصاص،[۳۴] حکم قطع دست دزد،[۳۵] کَفّاره شکستن قَسَم،[۳۶] حرام بودن شراب و قمار[۳۷] از جمله احکامی است که در این سوره بیان شده است. آیاتی که یا حکم شرعی در آن وجود دارد یا در فرآیند استنباط احکام مورد استفاده قرار می‌گیرند، آیات الاحکام خوانده می‌شود.[۳۸] در جدول زیر به برخی از آیات الاحکام سوره مائده اشاره شده است:
| آیه | متن | باب | موضوع |
|---|---|---|---|
| ۱ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ... | قواعد فقهیه | لزوم وفای به عقد |
| ۱ | ... أُحِلَّتْ لَكُم بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ إِلَّا مَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ... | حج | حرمت شکار در حال احرام |
| ۲ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّـهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ... | حج | احکام مُحرِم |
| ۳ | حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِيرِ... | اطعمه و اشربه | خوردنی‌های حرام |
| ۴-۵ | يَسْأَلُونَكَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ ۖ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ ... وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَّكُمْ... | اطعمه و اشربه | خوردنی‌های حلال/ روابط با اهل کتاب |
| ۵ | ...وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ... | نکاح | ازدواج‌های حلال |
| ۶ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ... | نماز | احکام وضو |
| ۸ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّـهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ... | قضا و شهادات | احکام شهادت و گواهی |
| ۳۳- ۳۴ | إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا ... | حدود و دیات | احکام محاربه |
| ۳۸ | وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا جَزَاءً بِمَا كَسَبَا نَكَالًا مِّنَ اللَّـهِ... | حدود و دیات | حدّ سرقت |
| ۴۲ | وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِالْقِسْطِ... | قضا و شهادات | رعایت عدالت در قضاوت |
| ۴۵ | وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَالْعَيْنَ بِالْعَيْنِ وَالْأَنفَ بِالْأَنفِ... | قصاص | احکام قصاص به مثل |
| ۴۹ | وَأَنِ احْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللَّـهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ... | قضا و شهادات | قضاوت بر اساس ما انزل الله |
| ۸۷ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحَرِّمُوا طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّـهُ لَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا... | اطعمه و اشربه | عدم تحریم حلال‌های خدا |
| ۸۹ | لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّـهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَـٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الْأَيْمَانَ... | نذر، قسم | کفاره شکستن سوگند |
| ۹۰ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ | نجاسات | حرمت شراب و قمار |
| ۹۵ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ ۚ وَمَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ... | حج | حرمت شکار در حج/احکام احرام(محرم) |
| ۹۶ | أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ مَتَاعًا لَّكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ... | اطعمه و اشربه | احکام احرام(محرم) |
| ۱۰۳ | مَا جَعَلَ اللَّـهُ مِن بَحِيرَةٍ وَلَا سَائِبَةٍ وَلَا وَصِيلَةٍ وَلَا حَامٍ ۙ وَلَـٰكِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّـهِ الْكَذِبَ | اطعمه واشربه | حرمت بدعت‌های جاهلی |
| ۱۰۶-۱۰۸ | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ... | وصیت | احکام وصیت |
فضیلت و خواص
از پیامبر(ص) نقل شده است هر کس سوره مائده را قرائت کند، به تعداد همه یهودیان و مسیحیان که در این دنیا نفس کشیده‌اند، ده حسنه به او داده می‌شود و ده گناه از گناهان او پاک می‌گردد و ده درجه به درجاتش افزوده می‌شود.[۳۹] ابوحمزه ثمالی نیز از امام صادق(ع) روایت کرده، سوره مائده یک‌باره بر پیامبر نازل شد و هفتاد هزار فرشته هنگام نزول، آن را همراهی می‌کردند.[۴۰]
در منابع حدیثی برای قرائت این سوره خواصی چون افزایش ایمان (اگر هر پنجشنبه بخواند)[۴۱] و جلوگیری از سرقت و تلف شدن مال (اگر آن را در صندوق و وسایل و پارچه‌های خود قرار دهد) نقل شده است.[۴۲]
پانویس
- راغب اصفهانی، مفردات، ذیل واژه «مید»، ص۷۸۲.
- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴،ص۲۴۱.
- دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۳۷.
- معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۸.
- دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۳۷.
- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۴۱.
- طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۲۵۶.
- خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۷. برای دیدن روایاتی که نزول این آیه را در مورد غدیر می‌دانند رجوع کنید به: حویزی، نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۸۷. بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۲۳.
- بیضاوی، انوار التنزیل، ج۱، ص۲۵۵؛ آلوسی، روح المعانی، ج۴، ص۹۱ ـ ۹۰؛ سید بن طاووس، الیقین، باب۱۲۷، ص۳۴۴
- ر.ک: امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۸-۴۵۶؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار فی خلاصة عبقات الانوار، ۱۴۲۳ق، ج۸، ص۲۶۱.
- طباطبایی، المیزان، ترجمه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۵۱۵.
- طبرسی، مجمع البیان، ترجمه، ج۷، ص۱۳.
- مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۵۵.
- نهج البلاغه، خطبه ۱۱۰.
- ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۴۱۳ق، ص۱۴، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۶۷.
- شرف الدین، المراجعات، ۱۳۵۵ق، ص۲۲۶ و ۲۲۹.
- شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج ۲، ص۴۰۰؛ حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹.
- ر.ک: شیخ مفید، الافصاح فی الامامه، ۱۴۱۴ق، ص۱۳۴ و ۲۱۷؛ شیخ طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۵۹؛ روح المعانی، مج۴، ج۶، ص۲۴۵.
- ر.ک: قمی، تفسیر القمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۷۹؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۳۱-۳۳۲؛ فیض کاشانی، تفسیر الصّافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۱؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۳-۶۵۵.
- ر.ک: سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸؛ آلوسی، روح المعانی، دار احیاء التراث، ج۶، ص۱۹۴.
- ر.ک: کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۹۰، ح۶؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۵۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ش، ج۴، ص۲۷۵-۲۸۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصّافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۱؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۳-۶۵۵؛ قمی مشهدی، کنز الدقایق، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۱۶۷.
- طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، ج۶، ص۲۳۵.
- حسینی و نجفی یزدی، «حکم رجلین در آیه وضو از دیدگاه فریقین»، ص۱۴۶.
- ر.ک: حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۱، ابواب الوضوء، باب ۲۵.
- طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۹۲.
- طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۹۲؛ خواجه عبدالله انصاری، کشف الاسرار، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۱۰۳.
- موسوی اردبیلی، فقه الحدود و التعزیرات، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص۵۱۱تا۵۲۴.
- طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۹۲.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱ و ۲، فهرست آیات.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۲۱۵-۲۱۷.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۶۱۳.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۸ و ۵۱.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۵۹۹ و ۶۰۵.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۵۷۹.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۴۵۶.
- ر.ک: ایروانی، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۶۲۳.
- معینی، «آیات الاحکام»، ص۱.
- طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۳۱.
- طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۳۱.
- شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۱۰۵.
- سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار، ۱۴۰۹، ص۸۹.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
- آلوسی، محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی، تصحیح محمدحسین العرب، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱۷ق.
- ابوالفتوح رازی، تفسیر روح الجنان و روح الجنان، چاپ ابوالحسن شعرانی و علی اکبر غفاری، تهران ۱۳۸۲-۱۳۸۷ش.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، قم، مرکزالغدیر للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۶ق.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة البعثة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- بیضاوی، عبدالله، انوار التنزیل واسرار التأویل (تفسیر بیضاوی)، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۰۸ق.
- ثعالبی، عبدالرحمان بن احمد، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، چاپ ابومحمد غماری ادریسی حسنی، بیروت، ۱۴۱۶ق/۱۹۹۶م.
- حاکم حسکانی، عبید الله، شواهدالتنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمد باقر المحمودی، قم، مجمع احیاءالثقافة الاسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۱۱ق.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.
- حسینی، سیداحمد و سیدمحمد نجفی یزدی، «حکم رجلین در آیه وضو از دیدگاه فریقین»، مجله پژوهش‌های حکمت و فلسفه اسلامی، شماره ۳۷، پاییز ۱۳۹۰ش.
- حسینی میلانی، علی، نفحات الازهار فی خلاصة عبقات الانوار، قم، مرکز تحقیق و ترجمه و نشر آلاء، ۱۴۲۳ق.
- حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.
- خواجه عبدالله انصاری، عبدالله بن محمد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، به کوشش بهاء الدین خرمشاهی، ج۲، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، به تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت، دار الشامیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۹ ق.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، الیقین باختصاص مولانا علی بإمرة المؤمنین، تحقیق انصاری، قم، دارالکتاب، ۱۴۱۳ق.
- سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
- شوشتری، نورالله بن شریف الدین، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، مکتبة آیت الله المرعشی، ۱۴۰۹ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تحقیق: صادق حسن زاده، تهران، ارمغان طوبی، ۱۳۸۲ش.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ش.
- طباطبائی، محمد حسین، المیزان، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، مشهد، نشر المرتضی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه بیستونی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، به تصحیح فضل‌الله یزدی طباطبایی، هاشم رسولی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طبری، محمد بن جریر بن یزید، الجامع البیان عن تأویل آی القرآن، به تحقیق عبدالله بن عبدالمحسن الترکی، [بی‌جا]، دار هجر للطباعة و النشر، چاپ اول، ۱۴۲۲ق/۲۰۰۱م.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مکتبة الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۹ ه ق.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، به کوشش رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیة، ۱۳۸۰ق.
- فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، تفسیر الصّافی، با مقدمه و تصحیح حسین اعلمی، تهران، مکتبة الصدر، ۱۴۱۵ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، بیروت، [بی‌نا]، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۱م.
- قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقایق و بحر الغرائب، به تحقیق حسین درگاهی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۱ق.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۷۱ش.
- مفید، محمد بن نعمان، الافصاح، بیروت، دارالامفید، ۱۴۱۴ق.
- مكارم شيرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش.
- موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم، فقه الحدود و التعزیرات، قم، مؤسسة النشر لجامعة المفید رحمه الله، چاپ دوم، ۱۴۲۷ق.
- معینی، محسن، «آیات الاحکام»، تحقیقات اسلامی، سال دوازدهم، شماره ۱ و ۲، تهران، بهار و تابستان ۱۳۷۶.
نظرات شما عزیزان:
