تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
شرایط آزمایش‌های علمی
1. شرط تکرارپذیری
یکی از شرط‌های مهم آزمایشات علمی، تکرارپذیری است. تکرارپذیری آزمایش‌ها و تجربه‌های یعنی هر کسی با فراهم کردن شرایط لازم، بتواند همان آزمایش را دوباره انجام بدهد و به نتایج مشابهی برسد. بسیاری از افراد برای اینکه نشان بدهند یک تکنیکی کار می‌کند، به تجربه شخصی خودشان ارجاع می‌دهند. آن‌ها به دیگران می‌گویند که من خودم فلان چیز را امتحان کرده‌ام و جواب گرفته‌ام. آن‌ها تصور می‌کنند چون بعد از انجام یک تکنیک، به موفقیتی رسیده‌اند، این تکنیک برای تمام شرایط و تمام انسان‌های دیگر نیز کارآمد است.
| چنین سخنی در علم پذیرفته نیست. نمی‌توان از یک یا دو مورد برای تمام انسان‌ها نتیجه‌گیری کرد. تجربه علمی به معنای تجربه ایست که برای دیگران قابل تکرار باشد و با تکرار آن تجربه، به نتایج مشابهی برسیم. برای مثال فرض کنید من روش “پولدار شدن کدو تنبلی” را اختراع کنم. در این روش هر روز دو ساعت به یک کدو تنبل پلاستیکی نگاه کنم و مدتی پس از انجام این کار، ثروتمند شوم. آیا می‌توانم به مردم بگویم “بیایید روش کدو تنبل را پیش بگیرید که من خودم از آن نتیجه گرفته‌ام”؟ آیا چنین سخنی علمی است؟ خیر. چرا که ابتدا می‌بایست این ادعا توسط آزمایشی اصولی به محک آزمون گذاشته شود. اگر در این آزمایش بر روی یک جمعیت کافی، کارکرد روش کدوتنبل تأیید شد، آن موقع می‌بایست این آزمایش و آزمایش‌های مشابه بارها توسط افراد دیگری تکرار شود و همین نتایج به دست بیاید. اگر چنین اقدامی صورت نگیرد یا نتایج مختلفی از تکرار آزمایش به دست بیاید، نمی‌توان به این ادعا تکیه کرد. |
اگر شما آزمایشی انجام دهید که فقط یک بار به نتایج مشخصی برسد اما وقتی آزمایش را تکرار می‌کنیم، نتایج دیگری کسب شود، این آزمایش به زیر سوال می‌رود. آزمایش‌های علمی می‌بایست در صورت تکرار، نتایج کم و بیش مشابهی داشته باشند. زمانی که نتایج یک پژوهش علمی در پژوهش‌های مستقل تکرار شوند، اعتبار بیشتری می‌یابد. اگر آزمایشی را تکرار کنیم اما نتایج کاملاً متفاوتی حاصل شود، احتمال اشتباه بودن نتایج اولیه بالا می‌رود. البته فقط تعداد آزمایش مهم نیست بلکه کیفیت روش تحقیق آزمایش‌ها نیز بسیار مهم است. معمولاً یک آزمایش منفرد چندین بار انجام می‌شود، به خصوص زمانی که عوامل کنترل نشده یا نشانه‌های دیگری از خطای آزمایشی وجود داشته باشد. برای نتایج قابل توجه یا غافلگیرکننده، دانشمندان دیگر نیز ممکن است تلاش کنند تا نتایج را برای خود تکرار کنند، به خصوص اگر این نتایج برای کار خودشان مهم باشد.
.علم
2. شرط ابطال پذیری
هر فرضیه‌ای که ادعای علمی بودن کند باید ابطال پذیر باشد. معنای این حرف این نیست که آن فرضیه واقعاً باطل شده یا زمانی ابطال خواهد شد، بلکه تنها ابطال آن باید ممکن باشد. منظور ما از امکان ابطال این است که باید شرایط یا اوضاعی وجود داشته باشد که اگر برقرار شود، به عنوان خلاف فرضیه به حساب آید. اجازه بدهید برای درک روش علمی و ابطال پذیری، مثالی بزنیم.
فرض کنید که چراغ قوه شما از کار می‌افتد و می‌خواهید بدانید که چرا چراغ قوه کار نمی‌کند؟ این سه فرضیه به ذهنتان می‌رسد:
- باتری آن تمام شده است.
- لامپش سوخته است.
- سیم‌هایش قطع شده‌اند.
تمامی این فرضیه‌ها ابطال پذیر هستند چرا که می‌توانیم شرایطی را ایجاد کنیم که در آن شرایط، هرکدام از این فرضیه‌ها باطل شوند. برای ابطال فرضیه خرابی باتری، می‌توانیم باتری آن را با یک باتری سالم عوض کنیم. اگر چراغ قوه همچنان کار نکرد، این فرضیه باطل می‌شود. برای فرضیه دوم می‌توانیم لامپ چراغ قوه خراب را بر روی یک چراغ قوه سالم بیندازیم تا بفهمیم که آیا لامپ آن خراب است یا خیر. برای فرضیه سوم هم می‌توان سیم‌ها را به دقت بررسی کرده یا آن‌ها را خارج نموده و ببینیم که آیا جریان برق را از ابتدا تا انتهای خود به خوبی هدایت می‌کنند یا نه. تمامی این فرضیه‌ها ابطال پذیر هستند. اما آیا می‌توان دو مورد زیر را ابطال پذیر دانست؟
- ارواح خبیثه دست به دست هم داده‌اند تا جلوی کار کردن این چراغ قوه را گرفته‌اند.
- چراغ قوه از رفتارهای انسان‌های روی زمین دلخور شده و تصمیم گرفته که کار نکند.
چگونه می‌توانیم نشان دهیم دو مورد بالا غلط هستند؟ هیچ راهی وجود ندارد. گزاره‌های بالا قابل تجربه کردن و اندازه‌گیری نیستند. هر شرایطی که ایجاد کنیم، خدشه‌ای به این حرف‌ها وارد نمی‌شود، پس ابطال پذیر نیستند. به همین خاطر یک فرضیه علمی محسوب نمی‌شوند. برای هر فرضیه‌ای می‌بایست بپرسیم “چه چیز مدرکی علیه آن خواهد بود؟” اگر چنین چیزی وجود نداشته باشد، فرضیه نمی‌تواند ادعای علمی بودن کند.
بسیاری از شبه‌علم‌ها، از فرضیات ابطال ناپذیر به وجود می‌آیند. ابطال پذیر نبودن برای توسعه دهندگان شبه علم بسیار مفید است. دلیل این امر واضح است. اگر هیچ وضعیت ممکنی، مجاز نباشد مخالف آن چه آن‌ها می‌گویند به حساب آید، سخن آن‌ها همیشه درست جلوه می‌کند.
نظرات شما عزیزان:
