تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
تاریخچه عالی قاپو
عکس قدیمی از نمای عالی قاپو در میدان نقش جهان
قدمت عمارت عالی قاپو به حکومت صفویان در ایران باز می‌گردد، زمانی که اصفهان پایتخت فرماندهی بود. بر اساس برخی مستندات تاریخی، کاخ عالی قاپو روی کاخی از عهد تیموریان احداث شد که قدمت آن به سال ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۶ هجری قمری می‌رسید.
عمارت عالی قاپو در حدود سال ۱۰۵۴ هجری قمری (بین سال‌های ۹۷۱ تا ۹۷۷ هجری شمسی) به دستور شاه عباس اول ساخته شد که از مقتدرترین پادشاهان ایران بوده است؛ البته تکمیل ظرایف و تزیینات عمارت عالی قاپو پس از مرگ شاه عباس اول صورت گرفت. شاه صفوی، سفرا و شخصیت‌های عالیقدر را در این کاخ به حضور می‌پذیرفت. ساخت کامل بنای عالی قاپو و تکمیل تزیینات داخلی این عمارت در طول پادشاهی شاه عباس اول، شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین صورت گرفته است. این فاصله زمانی که مراحل ساخت بنا به‌صورت متناوب در آن جریان داشته است، نزدیک به ۱۰۰ سال طول کشیده است. پایه‌گذاری بنا بیشتر به زمان شاه عباس اول و دوم و مرمت و تزیین آن به زمان پادشاهی شاه سلطان حسین باز می‌گردد. صائب تبریزی در پایان بنای این تالار، قصیده قرایی سروده و تقدیم به شاه عباس کرده که ابیاتی از آن این‌چنین است:
منت ایزد را که از لطف خدای مستعان/ عالم افسرده شد از باد نوروزی جوان
جوهر تیغ شجاعت، شاه عباس آنکه هست/ نور عالمگیری از سیمای اقبالش عیان
چون شد از تعمیر دل‌ها فارغ از توفیق حق/ کرد تالار فلک قدری بنا در اصفهان
گرچه چندین نقش موزون داشت در هر گوشه‌ای/ زین عمارت شد بلند آوازه نقش جهان
تا بود خورشید تابان شمسه طاق سپهر/ جلوه‌گاه سایه حق باد این عالی مکان
در تزیینات داخلی بنای عمارت عالی قاپو، آثار هنری برجسته خوش‌نویسی و مینیاتور از دوران بعد از شاه عباس اول نیز دیده می‌شوند که نشان از تکمیل کاخ قاپو پس از مرگ وی دارد. با توجه به هدف شاه عباس از ساخت عمارت عالی قاپو که استفاده از آن به‌عنوان «قصر دولتخانه» بود، معماری بنا توسط برجسته‌ترین معماران ایرانی طراحی شد. این اقدامات پس از جابه‌جایی پایتخت از شهر قزوین به اصفهان انجام شدند.
پیش از تغییر پایتخت در دوره صفویان، بنایی به همین نام در شهر قزوین، محل استقرار صفویان وجود داشت؛ به همین دلیل و به اعتقاد مورخان، کاخ عالی قاپوی اصفهان نمونه مجلل‌تر از کاخ عالی قاپو در خیابان سپه قزوین است که شاه عباس اول به‌منظور نشان دادن عظمت دولت خود و اقتدارش تصمیم به ساخت آن گرفت.
بنای اولیه با سرعت زیادی در زمان شاه عباس به پایان رسید؛ اما می‌توان مراحل تکمیل این عمارت را به دوره‌های مختلف تقسیم کرد، که کارشناسان از روی کتیبه‌ها و اشعار نوشته شده داخل بنا به این اطلاعات دست پیدا کرده‌اند. به‌عنوان مثال، وجود کتیبه‌ای به خط نستعلیق در زمان شاه سلطان حسین نشان از آن دارد که تزیینات طبقه سوم در زمان این آخرین پادشاه صفوی اضافه یا مرمت شده است.
در ابتدای ساخت عالی قاپو و در مرحله اول، این بنا تنها به‌منظور برقراری مسیر ارتباطی میان باغ نقش جهان و دیگر کاخ‌های اطراف ساخته شد و فقط پادشاه و درباریان برای انجام امور تشریفاتی، استقبال از مهمانان خارجی و انجام برخی امور اداری از آن استفاده می‌کردند. البته فضایی اختصاصی برای استراحت و زندگی شاه و امکانات مناسب در عالی قاپو ساخته بودند. بازار اطراف عالی قاپو در ابتدا تنها یک طبقه بود و ورودی عمارت عالی قاپو به مغازه‌ها اشراف داشت.
با گسترش شهر اصفهان و افزایش جمعیت ساکن در این شهر و مهاجرت از آبادی‌های اطراف به پایتخت، بر اهمیت مقر حکومت نیز افزوده شد و به همین منظور، بر تعداد طبقه‌های عمارت عالی قاپو افزودند. در سال ۱۰۵۳ هجری قمری در زمان سلطنت شاه عباس دوم، ایوانی با ۱۸ ستون چوبی به ارتفاع ۱۰ متر به طبقه سوم کاخ عالی‌قاپو اضافه شد. ستون‌های الحاقی با آینه پوشانده و سقف آن با صفحات بزرگ نقاشی تزیین شدند. دیوارهای ایوان دارای دو پوشش تزیینی بود که اولی در زمان شاه عباس دوم و دومی در زمان شاه سلطان حسین به آن الحاق شد. از فراز آخرین طبقه کاخ عالی‌قاپو و ایوان باشکوه آن، شاهان صفوی و مهمانان آن‌ها به تماشای بازی چوگان، چراغانی، آتش‌بازی و نمایش‌های میدانی می‌نشستند. وسعت این ایوان ستون‌دار حدود ۴۸۰ متر مربع است و کف آن با تیرهای چوبی، شناژبندی شده که به استحکام بنا افزوده است.
با این تغییرات، شکل ظاهری ساختمان تفاوت‌های زیادی کرد و به‌شکل امروزی آن نزدیک شد. ورودی مجلل امروزی در این زمان بنا شد و از شکل ساده‌اش در آمد. بر تعداد طبقات و اتاق‌های کاخ نیز افزودند. این دوره را می‌توان دوران طلایی صفویان نامید که در اوج قدرت، شهرت و محبوبیت قرار داشتند.
پس از آن، تصمیم به افزایش امکانات رفاهی کاخ عالی قاپو برای اقامت مهمانان گرفتند و تالار موسیقی نیز در آخرین طبقه به عمارت عالی قاپو اضافه شد. سالن موسیقی از نظر معماری تفاوت‌هایی با دیگر قسمت‌های کاخ دارد و داخل آن تزیینات بسیار زیبایی تعبیه شده است. پس از تغییرات بنا، ایوان مشرف به باغ را نیز گسترش دادند تا برای تماشای رویدادها و مراسم و مسابقات داخل میدان، فضای بیشتری برای تماشا وجود داشته باشد، به همین دلیل ایوان را تا هفت متر از دکان‌های بازار جلوتر بردند و سپس بخش ورودی عمارت را نیز وسعت دادند تا فضای کافی برای استقبال از مهمانان و رژه‌های تشریفاتی به وجود بیاید.
نظرات شما عزیزان:
